Cell dergisinde yayımlanan çalışmaya göre; bundan yaklaşık 8-9 milyon yıl önce eski bir domates akrabası ile başka bir bitki türü arasında çapraz melezleme sonucu ilk patates ortaya çıktı. Bu melezleme, kalın ve nişastalı yumru oluşturan genlerin birleşmesini sağladı. Yani hepimizin sevdiği patatesin kökeni bu şekilde oluştu.
PATATES, MELEZLEŞME SONUCU ORTAYA ÇIKTI
Patates, domates, patlıcan ve biber gibi bitkiler ‘Solanum’ cinsi içindedir. Araştırmada, Çin’deki Tarım Genom Enstitüsü ve Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden bilim insanları, patates türlerinin genetik yapısını 21 farklı Solanum türüyle karşılaştırdı. Elde edilen veriler, patateslerin hem domates grubuna hem de “Etuberosum” adı verilen küçük bir bitki grubuna genetik olarak yakın olduğunu gösterdi. Etuberosum türleri patatese benzeseler de yumru oluşturamıyorlar.
Araştırmacılar, domates akrabası ile Etuberosum türü arasındaki eski melezlenmenin, “Petota” adı verilen yeni bir grup oluşturduğunu ve bu grubun yumru üretme yeteneğine sahip olduğunu buldu. Domatesten gelen SP6A geni yumru oluşumunu tetiklerken, Etuberosum’dan gelen IT1 geni ise yumru büyümesini düzenliyor.
PATATES NASIL YAYILDI?
Bundan yaklaşık 10 milyon yıl önce, And Dağları’nın yükselmesiyle birlikte oluşan soğuk ve kuru iklim, bu yeni bitkilerin hayatta kalmasını sağladı ve patateslerin yüksek rakımlarda yayılmasına imkan verdi.
Günümüzde modern patatesler ise klonlama yoluyla çoğaltılıyor ve bu durum kötü mutasyonların birikmesine sebep olabiliyor. Çin’deki bilim insanları, domatesin genetik temizliğinden yararlanarak tohumla yetiştirilebilen ve daha sağlıklı patates çeşitleri geliştirmeyi amaçlıyor. Bu sayede, hastalıklara karşı daha dayanıklı patateslerin üretilmesi ve büyük çaplı krizlerin önlenmesi hedefleniyor.
Bu çalışma, patatesin genetik evriminde melezleşmenin önemli rolünü gösterirken, gelecekte tarım ve bitki ıslahı alanında yeni kapılar aralayacak.